به نام خدا
نشانه یك عظمت و خصوصیتی است كه در حج است و در سایر عبادات این خصوصیت و فضیلت نیست نفرمود حج كنید نظیر اینكه اقیموا الصلاة فرمود: ﴿لِلّهِ عَلَى النّاسِ حِجُّ الْبَیْتِ﴾ حالا حَج مصدر است و گفتند حِج اسم مصدر ﴿لِلّهِ عَلَى النّاسِ حِجُّ الْبَیْتِ﴾ آهنگ بیت قصد این خانه و از دیر زمان مسئله حَج البیت رواج داشت كه در جریان ابراهیم (سلام الله علیه) به بعد رسمی بود كه سال را با حج می‌شمردند اینكه شعیب به موسی (علیهما السلام) فرمود: ﴿عَلى أَنْ تَأْجُرَنی ثَمانِیَ حِجَجٍ فَإِنْ أَتْمَمْتَ عَشْرًا فَمِنْ عِنْدِكَ﴾ هشت حِجّه ذو الحِجّه را هم كه حِجّه می‌گویند برای اینكه در او حِج البیت انجام میشود شعیب به موسی (علیهما السلام) فرمود: ﴿إِنّی أُریدُ أَنْ أُنْكِحَكَ إِحْدَى ابْنَتَیَّ هاتَیْنِ عَلى أَنْ تَأْجُرَنی ثَمانِیَ حِجَجٍ﴾ هشت حِجّه اجیر من باشی یعنی هشت سال چون هر سالی یك بار حج انجام می‌شد سال را با حج می‌شمردند دو حج یعنی دو سال به جای اینكه بگویند چهار سال می‌گفتند چهار حج ﴿عَلى أَنْ تَأْجُرَنی ثَمانِیَ حِجَجٍ﴾ نه ثمانی سنین این قدر رواج داشت و رسمی بود خب ﴿لِلّهِ عَلَى النّاسِ حِجُّ الْبَیْتِ﴾ این تاكیدهای فراوانی دارد یكی اینكه در سراسر قرآن كریم ظاهراً خصوص حج است كه با این تعبیر آمده یك، دوم اینكه این مقدم شده است و خبر مؤخر آورده كه نشان بدهد برای خداست سوم اینكه با بدل مطلب را بیان كرده است و ابدال می‌گویند به منزله تكریر است نفرمود لله علی المستطیع حج البیت» فرمود: ﴿لِلّهِ عَلَى النّاسِ حِجُّ الْبَیْتِ﴾ آن‌گاه همین ناسی كه مشمول این تكلیف‌اند به صورت بدل بعض من الكل بیان شده است ﴿مَنِ اسْتَطاعَ إِلَیْهِ سَبیلاً﴾ اگر می‌فرمود كه لله حج البیت علی المستطیع» یا لله علی المستطیع» یا علی من استطاع علیه سبیلا حج البیت» این آن معنا را نمی‌فهماند آن تكرار را كه با این بدل بعض من الكل» فهمیده میشود نمی‌فهماند این هم یك نحو تأكید ﴿وَ لِلّهِ عَلَى النّاسِ حِجُّ الْبَیْتِ مَنِ اسْتَطاعَ إِلَیْهِ سَبیلاً﴾ این بدل بعض من الكل این ذكر تفصیل بعد از اجمال یا تبیین بعد از ابهام خودش یك تكراری را به همراه دارد البیت هم همان ﴿أَوَّلَ بَیْتٍ وُضِعَ لِلنّاسِ﴾ است ﴿مَنِ اسْتَطاعَ إِلَیْهِ سَبیلاً﴾ استطاعت عقلی و استطاعت شرعی هر دو مطرح است استطاعت عقلی برای هر كسی كه توان آن را داشته باشد ولو متسكئاً این می‌تواند مكه برود منتها حج‌اش واجب نیست حج مستحب است یا اگر هم مستحب نبود اصل زیارت هست و امثال ذلك ولی آن معنای عام برای همه هست چه برای مستطیع چه برای غیر مستطیع كه ﴿مُبارَكًا وَ هُدًى لِلْعالَمینَ﴾ است برای همه است چه در حج و چه در عمره چه در حج واجب چه در حج مستحب چه برای مستطیع چه برای غیر مستطیع آن معنا كه ﴿مُبارَكًا وَ هُدًى لِلْعالَمینَ﴾ هست اما اصل حج واجب مخصوص كسی است كه ﴿اسْتَطاعَ إِلَیْهِ سَبیلاً﴾ حالا در خصوص استطاعت هم یك بحث مختصر فقهی لازم است كه استطاعت الیه لازم است یا استطاعت الیه و عنه هر دو لازم است.
و الحمد لله رب العالمین»
فایل صوتی و متنی ۱۹۵ سوره مبارکه آل عمران